حسین بن منصور الحلاج

حسین بن منصور الحلاج

شێخ و خواناسی گەورە و شەهید(الحسین بن منصور الحلاج - نووقمی دەریای ڕەحمەت بێت - مێژووی لەدایکبوون و ماڵئاوایی ( ٢٣٤- ٣٠٩ هـ / ٨٥٧ - ٩٢٢ م ) بەهۆی لێتێنەگەیشتن و حاڵی نەبوون لەو دۆغەی ئەو تێیکەوتبوو دادگایی کرا و خرایە بەردەم لەسێدارەدان  و لەناوبردن، کەسیش نەبوو بەرگری ڕاساندنی بۆبکات و بڕوبیانووی قووتاکەری بۆبهێنێتەوە، کە ئەو دۆغێکی تایبەتی هەیە و دیگەران پەی بەڕاستی واقیعی پەرستشی ئەو نابەن و دوورن لێی بەدووری ئاسمان و زەووی

  لەکاتێک شێخی گەورە شێخ عەبد القادری گەیلانی) نووقمی دەریای ڕەحمەت بێت - ئەگەرچی بوعدی زەمان لەنێوان زۆرە بینی شێخ مەنسووری حەللاج -نووقمی دەریای ڕەحمەت بێت - کەوتووتە دۆغێکی سەختی ناهەموار وەکو بەرپرسیار لەدەرخستنی ڕاستیەک کەدیگەران لێی بێئاگان ، بینی کەوتووەتە سەرخۆشی و ڕۆچوونی شەیدابوونی یەزدانی باڵا دەست و دەدووێت لەگەڵ جیهانێک ووێڕای جیهانی بەدیهێنراوان، بەخشراوە لەوەی دەیڵێت و دیگەران پێی ئاشنانین، لەبەر ئەوە دەربارەی شێخی لەسێدارەدراو فەرمووی :

 (( طار طائر بعض العارفین من وکر شجرة صورته ، وعلا إلى السماء خارقاً صفوف الملائکة ، فکان بازیاً من بازات الملک ، مخیط العینین بخیط ( وخلق الإنسان ضعیفاً ) ( النساء : من الآیة ٢٨ ) فلم یجد فی السماء ما یحاول من الصید ، فلما لاحت فریسته قال : رأیت ربی . فازداد تحیره فی قول مطلوبه ( فأینما تولوا فثم وجه الله ) ( البقرة : من الآیة ١١٥ ) فعاد هابطاً إلى حطة الأرض ، وطلب ماهو أعز من وجود النار فی قعور البحار ، فنظر بعین عقله فما شاهد سوى الآثار ، فکَّر فلم یجد سوى محبوبه فطرب فقال بلسان سکر قلبه أنا الحق ))

کاتێک شێخی بێ پشت و پەنای بەشەری بەردبارانکرا لەبەر ووتنی ووشەی :  ( أنا الحق)

ئەڵبەت ووتنی ئەم ووشە هۆکارەکەی ئەوەبوو کە ئەو هیچی ووێنا نەدەکرد لەبێجگەی هێزی لەبن نەهاتووی کردگار .

هەموو خاوەنێک لای ئەو پووچەڵ بوو بوونی نەما تەنها زاتی بێچوون نەبێت ،

﴿ یَوْمَ هُم بَارِزُونَ ۖ لَا یَخْفَىٰ عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَیْءٌ ۚ لِّمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ ۖ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ (16)غافر

دڵ و زووبان و هەرچی زەڕاتی ووجوودی هەبوو هەر دووبارە کردنەوەی ئەو ووشە بوو، سەرچاوەی مەعریفەی و چاوی و دڵی و زووبانی چڕبوونەوە لەسەر زاتی(الله الله الله ......

ئیتر بابەتی یەکبوونی(وحدة الوجود) هەڵگیرسا لەناخیدا و گڕی گرت ، ئەو کات زۆر لەوویژدانداران هەستیان بەستەملێکراوی و مەزڵوومەیەتی شێخی یەکتاپەرست و دانا و زانا کرد .

ئەم چەند دێڕە دەگوازمەوە بۆخووێنەر :

وحین أخذوه تحت القوس ببابِ الطّاق، وضع قدمَه على السّلّمِ. قالوا: "ما حالک؟" قال: "معراجُ الرّجال فوق المشنقة." وکان واضعاً میزراً حول خصره وطیلسانَ على کتفیه. ثمّ رفع یدَیه واتجه نحو القِبلة یناجی وطلب ما طلب. ثمّ کان رأسه فی المشنقة.

وقف الشِّبلیُّ فی مجابَهتِه ونادى: "أوَلَم نَنهَکَ عن العالَمین؟" وقال: "ما التصوّفُ یا حلّاجُ؟" قال: "أقلُّه ما تَراه الآن." قال: "وما هو أرقاه؟" قال: "لا طریقَ لک إلیه."

وکلٌّ کان یرمی بحجرٍ، فألقى الشِّبلیُّ -مواکبةً- بزهرةٍ. فتأوّه حسینُ بن منصور.

قالوا: "لمَ لم تتأوّه من کلّ هذا الحجر؟ ما السرّ فی أن تأوّهتَ من زهرةٍ؟"

قال: "ذلک أنهم لا یعلمون فمعذورون. أما هو فعزیزٌ علیّ أنه یعلم ألا ینبغی أن یرمی."

ثمّ بتروا کفّیه، فضحک. قالوا: "علامَ الضحکُ؟"

الحلاج" فی کتاب "تذکرة الأولیاء" للشاعر والصوفی الإیرانی، العطار النیشابوری540-618

عبدالکریم فتاح بەڕوێنی

کانالی نووری ئیسلام