مەلاسدیقی موجتەهید

جەنابی مەلاسدێقی موجتەهێد ئەفەرمێ.

Karzan Kawreny ‏

موحیبانی شێخانی بیارە

باخچەی بۆن خۆشان

ئەڵێ من لەدووڕوەئەم خوێند

حەزرەتی شێخ عوسمان لەخزمەت مامۆستامەلاسەییدموحەممەد مودەڕیسی دووڕوە ئەیخوێند شێخ ماوەیەبووبەمامۆستای خۆی فەرمووبو دەعوەتێکم بۆبکە،جەنابی مامۆستایش وابەناوبانگی کردبوو ئەمەش لەسەخاوەت کەمیی هەیە، ئەویش وەعدی پێ دابووکەدەعوەتی بکات، وەپێی وتبوو ئاخرتۆ بەدواوەیەخەڵک لەگەڵ خۆت ئەهێنی

ئەویش بڕیاری دابویە کە هیچ کەس لەگەڵ خۆی نەبات ، ئەنجا ڕۆژێ لە پاش نویژی نیوەڕۆ کە مامۆستا لە ویرد و ئەوراد بوەوە هەستا بڕواتەوە حەزرەتی شیخ عوسمانیش لە ڕیزی جەماعەت دا بو لە نوێژ سەلامی دابوەوە ، دەستی دا لە سەر شانی بە ئیشارەت کە واتە هەستە بڕۆین بۆ سەر دەعوەتەکە ، لە پاش ئەوە کە ئەوان ڕۆیشتن حەزرەتی شێخ عەلا ئەددین پرسیاری فەرموو بو عوسمان لە کوێیە عەرزیان کردبوو لەگەڵ مامۆستا دا ڕۆیشتن ئەنجا شێخ فەرمووی بەوە کەلەخانەقاداحازربوون بابچین بۆماڵی مامۆستا.جەماعەت کەلەحدودی حەفتا تا هەشتاکەسێ ئەبووین لەخزمەت شێخ دا چووین بۆماڵی مامۆستا دامان لەقاپی ، لەگەڵ تەقەی دەرگا دێ . مامۆستائەفەرمێ شێخ عوسمان نەموت خه لک دیت به دواوه  ئەویش وتى بۆلای تۆ هاتوون ، ئەویش ئەفەرمێ والله من بەکەسم نەووتوە ، بەڵکومیوانی خۆت بێ بزانن کێە؟ ئەویش پرسیارئەکات کێیە ؟ حەزرەتی شاعەلائەددین ئەفەرمێ خۆمانین قاپیمان بۆبکەرەوە ، کاتێ کاتێ ئەزانێ شێخە ئەڵێ قوربان دەرگای چی بکەمەوە بەخوامشتێ برنجە لێمان ناوە ئەوەندە شێخ ئەفەرمێ هیممەتت بێ دەرگامان بۆبکەوە ، پاش ئیسرار دەرگا ئەکاتەوە ئەبینێ ئەم هەموە لەخزمەت دان ئەڵێ قوربان جامن چی بکەم ؟ ئەبێ بڕۆم ئەفەرمێ تۆسەییدی ، ئەبێ بەغیرەت بی ، تۆ بابچین دانیشین ئەنجا ئەڵێ قوربان ئەمر بفەرمو با ئەوەی بۆخانەقالێنراوە بێت بۆئەم خەلکە ، ئەفەرمێ ئێمە ئەم نیوەڕۆ میوانی تۆین ، بەکورتی خەڵکەکە لەژورەکەداهەندێ لەخزمەت شێخ و بەعزێکی لەهەیوان و حەوشە دائەنیشن ، شێخ ئەفەرمێ ئەوەی کەکردوتانە بەچێشت بەخێزانت بڵێ چارەکەیە شتێ بدا بەسەریا هەروا بەکەوگیر تێی بکابۆمان و بۆئەم خەڵکە ، ئەویش بەخێزانی ئەڵێ مەلاسدێق بەحزوری شێخ ئەمەی گێڕاوە ، وتی والله ئەو نەختە چێشتە کەلە مەنجەڵێکی بچوکدا دروست کرابوو ، ئەو هەموو خەڵکە تێری لێ خوارد ، لە پاش ماوەی چێشتەکە مابوەوە حافزێ دراوسێیان بوو بۆ ئەوانیشیان نارد.

هــەر کـەس ئـەولـیـای بـەڕاسی نـاســی

ئـەکـەوێتـە ســەر شـەقـامـی ڕاســــی

ئــەوەش کـە ئــەهـلی خــودا نــەنـاســە

لــە هـەر دوو دنـیــا هــەر کـەڕ و کاسـە

ژیاننامەی: مامۆستا سەیید نجم الدینی عەنەب - هەڵەبجە

 ژیاننامەی:

 مامۆستا سەیید نجم الدینی عەنەب - هەڵەبجە

٭ ناوی تەواوی نجم الدینی کوڕی شێخ تەها ی کوڕی شێخ ڕەسوڵــە ، لــە ساڵی (۱۹۳۰/٤/۲۸) لــە دایک بووە ، باوکی گەشبین بووە بەم کوڕەی و بۆیە ناوی ناوە (نجم الدین) ئەستێرەی ئاین ..

٭ لـە تەمەنی پێنج ساڵیەوە دەستی بەخوێندن کردووە و لە خزمەت باوکیدا قورئانی پیرۆزی خەتم کردووەو دواتر گەڕاوە بە ناوچەکانی کوردستاندا و ڕووی لـــە حوجرەکانی (بیارە ،، زەڵم ،، عەنەب ،، خوڕماڵ ،، هەڵەبجە ،، سلێمانی ،، قەڵادزێ ،، خانەقین ،، کەرکوک) و لــە کوردستانی ڕۆژهەڵاتیش ڕووی لـە حوجرەکانی (میرزا ڕۆستەم ،، هویە ،، پایگەلان ،، کانی سانان ،، چۆڕ ،، کانی میران،  ئەوێهەنگ نێزڵ ،، مەریوان ،، سـنە )..

لـە خزمەت زۆرێک لە زاناگەورەکان و ناودارانی ئەو سەردەمدا خوێندوویەتی لـەوانە : مامۆستا مەلا عبدالرحمانی چۆڕ ،، مامۆستا مەلا حەیدەری ئەوێهەنگ ،،

مامۆستا مەلا سەید عینایەتی هویە ،، مامۆستا مەلا سەید عارفی خوڕماڵ ،، مەلا ئەسعەدی پایگەلان ،، مەلا ئەحمەدی نەفتچی لە کەرکوک ،، مەلا سەید عبدولحەکیمی خانەقین ــ کە خاڵۆی خۆیی بووە ،، مامۆستا ملا محمد ئەمینی کانی سانان ،، مامۆستا سەید علی نێ ،، مامۆستا مەلا صاڵحی گەورەی هەڵەبجــە ... زۆرێــکی تریش ....

٭ دواجار دوایی تەواو بوونی خوێندنی لـە خزمەت مامۆستا مەلا موحەمەدی مەلا بەهادا ئیجازەی عیلمی وەرگرتووە ،، لەبەر ئاشنایەتی لەگەڵ حەزرەتی (شێخ عوسمان سیراجەدین)لە ساڵی (۱۹٥٥) ڕێی بۆ خۆشدەکرێ و دەکرێــتە پێش نوێژ و مودەڕیسی لە (تەپی سەفای حاجی حەیدەر) لـە دەشتی شارەزوور ، پاشان لە ساڵی (۱۹٦۰) چۆتە (تەپی سەفای حانی موستەفا) و تا ساڵی (۱۹۷۸) لـەوێ ماوەتەوە و لـەم ماویەدە زیاتر لە (۱۰۰) قوتابی پێگەیاندووە ..

٭ لە ساڵی (۱۹۷۸) چۆتە مزگەوتی (ئوسامه) لـە هەڵەبجــە خەریکی خزمەت بووە ، تا لـە ساڵی (۱۹۸٦) خانە نشین کراوە ، پاشان لە ساڵی (۱۹۸۸) لە کارەساتی کیمیابرانی هەڵەبجە ئاوارەی ڕۆژ هەڵاتی کوردستان دەبێت لە مزگەوتی (ئاغا حەبیوڵا سەنەندەجی) شەقامی (نمەکی) شاری سنە بووە و ماوەی (پێنج) ساڵ ماوەتەوەو نزیکی (۲٥) قوتابی پێگەیاندووە ، لـە ساڵی (۱۹۹۱) گەڕاوەتـەوە هەڵەبــجە و جارێکی تر لە مزگەوتی (اسامه) دامەزراوەتەوەو لەم مەرحەلەیشدا (٥٤) قوتابی پێگەیاندووەو ئیجازە پێداون ..

٭ مامۆستا شارەزاییەکەی باشی هەبووە لە زانستەکانداو مەتنی کتێبەکانی وەک (الفریدە ،، عبداللە یزدی ،، گلنبوی آداب ،، تهذیب المنطق ،، العقائد النسفیە ،، تلخیص، جمع الجوامع ،، بەشێک لە شافیە و کافیە تا باسی إضافیە ،، بەشێکی زۆر لە کتێبی سیوطی ) ..

ئـەم زاتە خاوەنی چوار کوڕ و سێ کچـە و وە لــــــە دوایی خزمەتێکی زۆر و پێگەیاندنی جەندەها فەقێ و مەلای باش لــە ساڵی (۱۹۹۷) گیانی پاکی سپارد و لە گوڕستانی (گوڵان) لـە (هەڵەبجە) لـە پاڵ مامۆستا مەلا موحەممەدی مەلا بەها و مامۆستا شێخ عزیز پاڕەزانیــدا نێژراوە ..

ژێدەر:

 بەرهەمەکانی باوەڕ ..... کــە کتێبی خۆیەتی

لاپەڕە   ٨۹ ــ ۹٤

باخچەی بون خوشان

باخچەی بۆن خۆشان

 مەلاحامیدی گەورەکاتبی حەزرەتی شێخی سیڕاجەددینی ئەووەل(اعلی الله مقامهما) ئەفەرمێ:

حەزرەتی شێخی سیڕاجەددین گفتوگۆ و حیکایەتی خۆی لەگەڵ جننیاندا زۆر بۆ باس کردووین، ئەگەر بیان نووسمەوە پەڕاوێکی زۆری ئەوێ بەڵام بەتەنیا بەم بەسەرهاتە کۆتایی ئەهێنین:

فەرمووی لەسەرەتای شێخیەتیمەوە ئافرەتێ بەدەردی شێتی گرفتار و دووچار بووبوو هێنایان بۆلام، کاتێ سەرنجم لەحاڵی دا تەماشام کردجننییەک شێتی بوە و حەزی لێ کردوە، ئەوجننیەم ڕاکێشاو حەپسم کرد، کە حاکم و فەرمانڕەوای تایەفە و تیرەیەکی جننی یەکان بوو کە لە زەڵم نیشتەجێ بووبوون، هەرچەن کۆششم کرد کەدەس بەرداری ئەو ئافرەتە بێ قبووڵی نەکرد، ناچاربووم لەناوم برد و فەوتاندم.

 ژنەکە چوەوە باری سروشتی خۆی، چەن ڕۆژێکی پێ چوو تەماشام کرد ژنەکە وەک لەدەس کارەسات و بەڵایێ ڕابکات هات و خۆی خستە پشتمەوە، ووتم چیە بۆ وا ئەکەیت؟ وتی بڕوانە تا بیبینی چیە؟ کاتێ تەماشام کرد دیم لەشکری جننی دەور و پشتی ئێمەیان گرتوە و ئەو ئافرەتە بەحەوت ئەندام لە لەرزیندا بوو و ووتی ئەمجارە تۆیش و منیش بەهیلاکا ئەبەن.

 ووتم مەترسە ئارام بگرە با نزیک تر ببنەوە، خۆت بگرە مەترسە لەوە زیاتر لێمان نزیک ببنەوە ئەوکاتە ئەزانی چی بەسەر ڕۆژگاریان دادێت و چییان لێ ئەکرێ، پێشڕەوو ئەمیری ئەو جننییانە ناوی ئەڵماس بوو کە لەکاتی کوشتنی حاکمەکەیاندا لەماڵ نەبووبوو، کاتێ هاتبوەوە پرسی بووی بۆچی وا تەعزیە بار و ماتەمینن ووتبوویان دادگەری ئێمەیان لەبارەی ئەو ژنەوە کوشتوە و ئەم ماتەمینەی ئێمە بەو هۆیەوەیە.

 ئەویش وتبووی بۆچی ئێوە بێ غیرەتیتان کردوە کە پادشاتانیان کوشتوون؟ تۆبزێکی هەڵ گرتبوو وتبووی دوام کەون با لەناویان ببەین، کاتێ نزیک کەوتبوونەوە بەدەستی باتن ئەڵماس ناوم گرت خۆی و تۆپزەکەی نابوت کرد و ژیانیم لەلیستی دنیادا کوژاندەوە، ئەمجا ڕووی دڵم کردە جننییان هاوار و قیژیشم خستە ناو ئەوان وەک ئاگر لە پووش بەرببێ زۆربەیان سووتان و بۆ شاری بێ دەنگان ڕەوانە کران، کەمێکیان کە مابوون بەسەر لێ شێواوی چووبوونەوە مەڵبەندەکەی خۆیان دەستێکی باتنم بەڕووی ژنەکە هێنابۆئەوە ئیتر جننی نەبینێ، وەفەرمووی : ئەوەی لەهەمو زەحمەت و گرانتر بێ نەخۆشی فێیە یانی سەرع، ئەگەر شەیاتینی کۆببێتەوە زۆر گرانە چارەسەری مەگەر قوتبی عەسر ئەوکەسە چارەسەر بکات.

سەرچاوە: #ریاض_المشتاقین

#حەزرەتی_شێخی_سیڕاجەددینی_ئەووەل

#مەلاحامیدی_گەورە

#کاک_مادح_علوی

نیازی دل

نیازی دڵ 

.

هۆنراوەی حەزرەتی شێخ عوسمان سراج الدین نەقشبەندی ...

لە هەر لایێ دڵێ زارە ئەوە دڵبەر شکاری کرد

بڵێن بەو تاقە نازارە لەبەرچی بوو کە قاری کرد

.

ئەگەر باوەڕ دەکەی عومرم هەموو سەرفی فیراقی کرد

هەموو کارم بە ضایع چوو فەلەک بۆ ئێمە یاری کرد

.

بڵێم چی هیجری ئێوەم داغی سەردڵ بوو لە ناکاوا

ئەجەل هات و دەستی گرتم کە چی بوو دەردی کاری کرد؟

.

سەر و ماڵ و دڵ و گیانم فیدای ئەو شاهی دەورانە

بڵێ بەو شاهە بێ باکە کەوا ڕۆحم نیساری کرد

.

بە سۆزی داغی هیجرانی پەیاپەی پەی کرا جەرگم

بە کوورەی ئاوری سینە ،دڵم مەیلی هەواری کرد

.

بە جورعەی بادەیی جامی لەبا لەب نۆشی یارانم

وەها شێواو و حەیرانم کە هۆشم ڕۆیی باری کرد

.

عیلاجم ناکرێ گیانە لە دەست ئەم دەرد و ئازارە

بە تیری تازە پەیکانی لە سینەم خوێنی جاری کرد

.

بە جەور و جادو و سیحر و عەییاری وا دڵی بردم

حەواڵەی تیری تەنویمی موژە و چاوی خوماری کرد

.

قەرارم داوە من عوسمان نەکەم تەرکی وەفا و مەیلی

کە ئەو طیفلی دڵی برد فێری شەهدی لێو و زاری کرد

 له په یجی کاک شیخ ئامانجی نقشبندی له فی.....س..ب.....و.....ک

ئایا نویژنەکەر کافرە؟ ( 2)

سێیەم: نزیک ئەبێتەوە لە کوفرو سەر هەڵئەکێشێ بۆلای.

.

 چوارەم: کردەوەیەکە وەکوو کردەوەی کافرەکان.

.

 پێنجەم: مەبەست پێی حەقیقەتی کوفرە واتە کافر مەبنەوەو بەڵکوو هەر ڵەسەر ئیسلامەتیەکەتان بمێننەوە. 

.

شەشەم هەروەک خەتتابی و غەیری ئەویش باسیان کردووە کەوا مەبەست پێی کافرەکانە ئەوانەی کوفرکەرن بە چەکەکانیانەوە، وەک ئەگوترێ: پیاو کوفر ئەکات بەهۆی چەکەکەیەوە کاتێ لەبەری ئەکات. ئەزهەریش لە کتێبەکەی خۆی (تهذیب اللغة) فەرموویەتی: بەو کەسە گوتراوە کافر کە چەکەکەی لەبەر ئەکات واتە هەڵی ئەگرێ. حەوتەم: خەتتابی فەرموویەتی: مانای وایە هەندێکتان هەندێکتان کافر مەکەن تاوەکوو کوشتنی هەندێکتان بۆ هەندێکتان حەڵاڵ بکەن". وتەکەی نەوەوی کۆتایی هات.

.

.

خوای گەورە دەرحەق بە ئیمانداران لە قوڕئاندا دەفەرمووێ (ئەگەر لە نێوان دوو تاقمی موسڵماناندا بووبە شەڕ ئەوە نێوانیان چاک بکەن). شاهێد لێرە ئەوەیە خودا هەردوو تاقمی بە موسڵمان داناوە، بۆیە زاناکانی پێشووترو هاوەڵان و تابیعیش ئەوەیان دەزانی کەوا جەنگ لە نێوان یەکتری مرۆڤ کافرنابێ مەگەر کوشتن بەحەڵاڵ بزانێ، ئەو جەنگانەش کە لەناو ئوممەتی پێغەمبەر ڕوویداوە بە کافر دانانرێن بە پێی بەڵگەکانی سەرەوە، لێرەش دەرکەوت شەی کوفر مرۆڤ لەبازنەی دین ناباتە دەرەوە.

.

۳ـ پێغەبەری خوا ـ صلی اللە علیە وسلم ئەفەرمووێ: (سباب المسلم فسوق وقتالە کفر) رواە مسلم.

واتە: جوێن دانی موسڵمان فاسق بوونەو جەنگ کردنیش لەگەڵی کافر بوونە. جا کافرێتی ئێرەش ماناکانی سەرەوەی بۆ لێک ئەدرێتەوە، یان کوفرێکە کە مرۆڤ لەدین ناباتە دەرەوە. بەڵام بەلای بەندەوە ڕاستترین مانا بۆ ئەوە بێ سپڵییەو بەدنمەکیە بەرامبەر برای ئیماندارت جەنگ بکەی وەک مامۆستا عوسمان عبد العزیز لە تەفسیرەکەی خۆیدا بەوە تەفسیری کردووە واللە اعلم.

.

جا تەفسیری ئەو فەرموودەیەش بە ئایەتەکە تەفسیر دەکرێ.

لێرەش دەرکەوت وشەی کوفر هاتووە، بەڵام مرۆڤ ناباتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی.

٤ـ قال الحاکم أخبرنا احمد بن سلیمان الموصلی ثنا علی بن حرب ثنا سفیان بن عیینة عن هشام بن حجیر عن طاوس قال: قال ابن عباس رضی الله عنهم:(لَیْسَ بِالْکُفْرِ الَّذِی یَذْهَبُونَ إِلَیْهِ، إِنَّهُ لَیْسَ کُفْرًا یَنْقُلُ عَنِ الْمِلَّةِ، {وَمَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ}کُفْرٌ دُونَ کُفْرٍ‏) رواە الحاکم وقال صحیح الإسناد ولم یخرجاە، ووافقە الذهبی (تلخیص الذهبی علی المستدرک)(ج۲/ص۳۱۳). ط. مجلس دائرة المعارف النظامیة. سنة ۱۳٤۰هجریة.

.

دەربارەی ئەو کەسەی کەوا بڕوای بە قوڕئان هەیە بەس ئیشی پێ ناکات. حاکم گێڕاویەتیەوە لە ئیبن و عەبباسەوە کەوا ئەفەرمووێ: ئەو کوفرە نیە کەوای بۆ دەچن، ئەو کوفرە نیە کەوا لە بازنەی ئیسلامەتی بیخاتە دەرەوە، (ئەو کەسەی کەوا حوکم بەوە نەکات کەوا خودا دایبەزاندووە ئەوە ئەو کەسانە کافرن) ئەمە کوفرێکە جگە لەو کوفرە، واتە کوفری بچووک کە نایباتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی. حاکم بەسەحیحی داناوەو زەهەبیش موافیقە لەسەری.

.

ئێمەش ئەپرسین گەر کابرا بڕوای بەقوڕئان هەبێ و ئیش بە تەشریع و ئەحکامەکانی نەکات ئەوە پێی لە دین ناچێتە دەرەوە ئەی چی بەکەسێک کە شایەتومان ئەهێنێ و بڕوای بە هەموو شتەکانی دین هەیە بەس لەبەر نەفس و تەمبەڵی نایکات، ئایا گوناهی جێ بەجێ نەکردنی تەشریع و ئەحکام زۆر لە نوێژنەکەر گەورەتر نیە؟ لەگەڵ ئەو گەورەییەش کەچی کافر نەکراوەو تووشی کوفری بچووک بووە وەکو ڕیا کە شیرکی بچووکەو ناچێتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی.

ئەمجارە بابێین ئەوانەی دەڵێن نوێژنەکەر کافرەو بەڵگەکانیان بهێنین

٥ـ عن جابر رضی الله عنه قال سمعت رسول الله صلى الله علیه وسلم یقول: ((إن بین الرجل وبین الشرک والکفر ترک الصلاة))  رواه مسلم ، ورواه الترمذی وقال حسن صحیح. وله عن عبد الله بن بریدة عن أبیه قال: قال رسول الله صلى الله علیه وسلم: ((العهد الذی بیننا وبینهم الصلاة فمن ترکها فقد کفر) رواه الترمذی

.

واتە: لە جابری کوڕی عبد اللە ڕەزای خوایان لێ بێ گێڕدراوەتەوە کەوا گوێم لە پێغەمبەری خوا بوو صلی اللە علیە وسلم کەوا ئەیفەرموو: بێگومان نێوان پیاو و شیرک و کوفر وازهێنانە لە نوێژ.

.

وە لە عبد اللە کوڕی بوڕەیدەوە لە باوکیەوە کەوا پێغەمبەری صلی اللە علیە وسلم فەرموویەتی: پەیمانێک هەیە لە نێوان ئێمەو ئەوان واتە کافرەکان ئەوە نوێژە هەرکەسێ تەرکی بکات ئەوە کوفری کردووە.سێیەم: نزیک ئەبێتەوە لە کوفرو سەر هەڵئەکێشێ بۆلای. چوارەم: کردەوەیەکە وەکوو کردەوەی کافرەکان. پێنجەم: مەبەست پێی حەقیقەتی کوفرە واتە کافر مەبنەوەو بەڵکوو هەر ڵەسەر ئیسلامەتیەکەتان بمێننەوە. شەشەم هەروەک خەتتابی و غەیری ئەویش باسیان کردووە کەوا مەبەست پێی کافرەکانە ئەوانەی کوفرکەرن بە چەکەکانیانەوە، وەک ئەگوترێ: پیاو کوفر ئەکات بەهۆی چەکەکەیەوە کاتێ لەبەری ئەکات. ئەزهەریش لە کتێبەکەی خۆی (تهذیب اللغة) فەرموویەتی: بەو کەسە گوتراوە کافر کە چەکەکەی لەبەر ئەکات واتە هەڵی ئەگرێ. حەوتەم: خەتتابی فەرموویەتی: مانای وایە هەندێکتان هەندێکتان کافر مەکەن تاوەکوو کوشتنی هەندێکتان بۆ هەندێکتان حەڵاڵ بکەن". وتەکەی نەوەوی کۆتایی هات.

.

خوای گەورە دەرحەق بە ئیمانداران لە قوڕئاندا دەفەرمووێ (ئەگەر لە نێوان دوو تاقمی موسڵماناندا بووبە شەڕ ئەوە نێوانیان چاک بکەن). شاهێد لێرە ئەوەیە خودا هەردوو تاقمی بە موسڵمان داناوە، بۆیە زاناکانی پێشووترو هاوەڵان و تابیعیش ئەوەیان دەزانی کەوا جەنگ لە نێوان یەکتری مرۆڤ کافرنابێ مەگەر کوشتن بەحەڵاڵ بزانێ، ئەو جەنگانەش کە لەناو ئوممەتی پێغەمبەر ڕوویداوە بە کافر دانانرێن بە پێی بەڵگەکانی سەرەوە، لێرەش دەرکەوت شەی کوفر مرۆڤ لەبازنەی دین ناباتە دەرەوە.

.

۳ـ پێغەبەری خوا ـ صلی اللە علیە وسلم ئەفەرمووێ: (سباب المسلم فسوق وقتالە کفر) رواە مسلم.

واتە: جوێن دانی موسڵمان فاسق بوونەو جەنگ کردنیش لەگەڵی کافر بوونە. جا کافرێتی ئێرەش ماناکانی سەرەوەی بۆ لێک ئەدرێتەوە، یان کوفرێکە کە مرۆڤ لەدین ناباتە دەرەوە. بەڵام بەلای بەندەوە ڕاستترین مانا بۆ ئەوە بێ سپڵییەو بەدنمەکیە بەرامبەر برای ئیماندارت جەنگ بکەی وەک مامۆستا عوسمان عبد العزیز لە تەفسیرەکەی خۆیدا بەوە تەفسیری کردووە واللە اعلم.

جا تەفسیری ئەو فەرموودەیەش بە ئایەتەکە تەفسیر دەکرێ.

لێرەش دەرکەوت وشەی کوفر هاتووە، بەڵام مرۆڤ ناباتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی.

٤ـ قال الحاکم أخبرنا احمد بن سلیمان الموصلی ثنا علی بن حرب ثنا سفیان بن عیینة عن هشام بن حجیر عن طاوس قال: قال ابن عباس رضی الله عنهم:(لَیْسَ بِالْکُفْرِ الَّذِی یَذْهَبُونَ إِلَیْهِ، إِنَّهُ لَیْسَ کُفْرًا یَنْقُلُ عَنِ الْمِلَّةِ، {وَمَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ}کُفْرٌ دُونَ کُفْرٍ‏) رواە الحاکم وقال صحیح الإسناد ولم یخرجاە، ووافقە الذهبی (تلخیص الذهبی علی المستدرک)(ج۲/ص۳۱۳). ط. مجلس دائرة المعارف النظامیة. سنة ۱۳٤۰هجریة.

.

دەربارەی ئەو کەسەی کەوا بڕوای بە قوڕئان هەیە بەس ئیشی پێ ناکات. حاکم گێڕاویەتیەوە لە ئیبن و عەبباسەوە کەوا ئەفەرمووێ: ئەو کوفرە نیە کەوای بۆ دەچن، ئەو کوفرە نیە کەوا لە بازنەی ئیسلامەتی بیخاتە دەرەوە، (ئەو کەسەی کەوا حوکم بەوە نەکات کەوا خودا دایبەزاندووە ئەوە ئەو کەسانە کافرن) ئەمە کوفرێکە جگە لەو کوفرە، واتە کوفری بچووک کە نایباتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی. حاکم بەسەحیحی داناوەو زەهەبیش موافیقە لەسەری.

.

ئێمەش ئەپرسین گەر کابرا بڕوای بەقوڕئان هەبێ و ئیش بە تەشریع و ئەحکامەکانی نەکات ئەوە پێی لە دین ناچێتە دەرەوە ئەی چی بەکەسێک کە شایەتومان ئەهێنێ و بڕوای بە هەموو شتەکانی دین هەیە بەس لەبەر نەفس و تەمبەڵی نایکات، ئایا گوناهی جێ بەجێ نەکردنی تەشریع و ئەحکام زۆر لە نوێژنەکەر گەورەتر نیە؟ لەگەڵ ئەو گەورەییەش کەچی کافر نەکراوەو تووشی کوفری بچووک بووە وەکو ڕیا کە شیرکی بچووکەو ناچێتە دەرەوە لە بازنەی ئیسلامەتی.

.

ئەمجارە بابێین ئەوانەی دەڵێن نوێژنەکەر کافرەو بەڵگەکانیان بهێنین

٥ـ عن جابر رضی الله عنه قال سمعت رسول الله صلى الله علیه وسلم یقول: ((إن بین الرجل وبین الشرک والکفر ترک الصلاة))  رواه مسلم ، ورواه الترمذی وقال حسن صحیح. وله عن عبد الله بن بریدة عن أبیه قال: قال رسول الله صلى الله علیه وسلم: ((العهد الذی بیننا وبینهم الصلاة فمن ترکها فقد کفر) رواه الترمذی

واتە: لە جابری کوڕی عبد اللە ڕەزای خوایان لێ بێ گێڕدراوەتەوە کەوا گوێم لە پێغەمبەری خوا بوو صلی اللە علیە وسلم کەوا ئەیفەرموو: بێگومان نێوان پیاو و شیرک و کوفر وازهێنانە لە نوێژ.

وە لە عبد اللە کوڕی بوڕەیدەوە لە باوکیەوە کەوا پێغەمبەری صلی اللە علیە وسلم فەرموویەتی: پەیمانێک هەیە لە نێوان ئێمەو ئەوان واتە کافرەکان ئەوە نوێژە هەرکەسێ تەرکی بکات ئەوە کوفری کردووە.