پێناسەی هاوەڵەکان:

هاوەڵەکان به کەسانیک دەوترین کە لە حاڵەتی ئیماندا چاویان بە پێغەمبەری ئیسلام کەوتووه و دواتر بە ئیمانەوە ماڵئاواییان لە دارفانی کردووه و بە بینینی جوانییەکانی پێغەمبەری خودا (د.خ) و فێری زانست بوون لە مەکتەبی پێغەمبەرایەتی رەسول الله دا چاویان ڕووناککراوە و ڕۆشنگەربووه (صلى الله علیه وسلم)

.

هاوەڵانی پێغەمبەری خودا (د.خ) کەم تا زۆر گەیشتوته (124,000) . بەپێی بۆچوونی زۆرینەی زانایانی جیهانی ئیسلامی لە سەردەمی پڕ بەرەکەتی پێغەمبەردا (د.خ)

.

هاوەڵانی پێغەمبەری خوا (د.خ) ئەو بەڕێزانەن کە خوای گەورە بایەخی پێداون و دڵیانی ڕۆشنکردۆتەوە بە ڕووناکی ئیمان و ڕێنوێنی،

.

پاشان هەڵیبژاردوون وەک هاوەڵ و داکۆکیکاری ئایینی و ڕاوێژکارەکانی گەوره ترین پێغەمبەری خۆی صل الله علیه وسلم

.

وە هەروەها کردیانن بە باشترین کەس لە ڕووی میهرەبانی و چاکەکاری و شارەزاترین کەس لە ڕووی زانستەوە،

.

و هەروەها ئەم کەسە بەڕێزانە لەبەردەم هەموو ئەم نیعمەتانەی که خودا پێی بەخشیبوون ماڵ و ژیان و گیانیشیان پێشکەش کرد لە ڕێگەی خودا و پێغەمبەرەکەی(صل الله علیه و سلم)  و لە کۆتاییدا لە دۆستایەتی و خۆشەویستی خودا و پێغەمبەر فانی بوون.

.

چەند فەرموودەیەک لە فەرموودە بەنرخ و خۆشەویستەکانی پێغەمبەر (د.خ) کە لە وەسف و گەورەیی هاوەڵانیدا بۆ ئێمەی موسڵمانی فەرمووە

.

فەرموودەی (1)هیچ کام لەو هاوەڵانەی من کە پەیمانیان لەگەڵ کردم ناچنە ناو ئاگری دۆزەخەوه

.

فەرموودەی (٢): هیچ کەسێک لە ئێوەی موسڵمان نابێت سوکایەتی بە هاوەڵەکانم بکات، چونکە ئەگەر یەکێک لە ئێوە بە ئەندازەی زێڕی چیای ئۆحەد خەرج بکات و بە خێر ببەخشێت لە ڕێگای خوادا، ئەوا بەقەد مشتێکیان ناگەن، یان تەنانەت نیوەیشی، (یان پاداشتەکەی کەمترە لە بڕێکی کەم لە چاکەی هاوەڵەکانم.)

.

فەرموودەی (٣): ڕێز لە یاران و هاوەڵەکانم بگرن چونکە باشترین هەڵبژێردراوی ئیوەن

.

فەرموودەی (٤): باشترینی ئوممەتی من ئەوانەن کە لە سەردەمی مندان ( هاوەڵان) و دوای ئەوان ئەوانەن کە لە خۆیانەوە نزیکن (تابعین) و دوای ئەوانیش ئەوانەن کە نزیکن لە گروپی دووەم (تابعی تابعین) و پاشان لەوانەوە بە هەمان ڕیزبەندی، گروپێک لە دوای گروپێکی تر .

.

فەرموودەی (٥): ئاگری دۆزەخ هەرگیز ناگاتە ئەو موسڵمانانەی کە منیان بینیوە و منیان ناسیوە، هەروەها ئەو موسڵمانانەی کە هاوەڵەکانمیان بینیوە و چاویان پێیان کەوتووە لەکاتی ماڵئاواییکردن بە باوەرەوه.

.

فەرموودەی (٦): هاوەڵەکانم لە ئومەتەکەمدا وەک خوێ وان لە خواردندا، چونکە خواردنی بێ خوێ هەرگیز تامی خۆشی نییە .

.

فەرموودەی (٧): خراپترینی ئوممەتەکەم و خراپترینی موسڵمان ئەوانەن کە بی ئەدەبی و سوکایەتی بە هاوەڵەکانم دەکەن .

.

فەرموودەی (٨): ئەوانەی قسەی ناشرین لەسەر هاوەڵەکانم دەکەن و سووکایەتییان پێدەکەن، نەفرەتی خوا و فریشتەکان و هەموو خەڵکی لەسەریان بێت .

.

فەرموودەی (٩): هەرکەسێک لە ژیانی دونیادا جنێو بە هاوەڵەکانم بدات و سوکایەتی بە هاوەڵەکانم بکات، کاتێک مرد، خودای گەورە ئاژەڵێک بەسەریدا زاڵ دەکات کە گۆشتی دەبڕێت و گاز دەگرێت، ئەو کەسەش هەست بە ئازاری ئەم سزایە دەکات تا ڕۆژی قیامەت .

.

فەرموودەی (10 ): خوای گەورە (ج) منی لە هەموو پێغەمبەران گەورەتر و باشتر هەڵبژارد و هاوەڵانێکی بۆ هەڵبژاردم کە بۆ من وەک وەزیر وان، بۆیە ئەوانەی لووتبەرزن بەرامبەریان، نەفرەتی خودای گەورە و فریشتەکان و هەموو مرۆڤەکانیان لەسەر بێت و خودا (ج) عیبادەتە ناپێویست و فەرزەکانیان قبوڵ ناکات.

.

مَنبع: کتاب ( محبت پیامبر در قلب یارانش)

سەرچاوە: کتێبی (خۆشەویستی پێغەمبەر لە دڵی هاوەڵانیدا)

نەزەری ئەولیای خودای گەوره

حەزرەتی شێخ ئەحمەدی جام (قدس الله سره) دەفەرموێت:

.

ئەگەر دۆستێک له دۆستانی خودا بە شارێک یان قەومێکدا تێپەڕێت که تووشی ناڕەحەتی و ئازارن، و به گوشەی چاوی نەزەری به حالی ئەم شاروو قەومه: بفەرموێت

_ هەر چەنده نەزەرەکەی حەقیقی بێت یان مەجازی_ (سبحان الله)

.

بە ئەندازەیەک کاریگەری هەیه، که عیباەدتی هەزار عابید و عالیم و قاری به سال ها  ئەم کاریگەریەی نابێت. ئینجا تو بەم نموونەیه مەقامی ئەولیای خودا بزانه چەنده و چونه.

.

له داستانی حەزرەتی لوت(علی نبینا و علیه الصلاه و السلام) تێبگه که یەک نەزەری ئەولیاءالله چ مەجازی بێت یان حەقیقی، چەنده و چونه؟

.

کاتی که زەمانی عەزابی قەومی لوت گەیشت؛ ئەوان بەس که زولم و سته میان لە حەزرەتی لوت کردبوو، لوت سەبری نەبوو تا بەیانی خور هەلبێت

کەوا بوو عەزابیان هات؛ خودای متعال فەرمووی:

"الیس الصبح بقریب" ئایا بەیانی نزیک نییە؟

.

هەر که کاتی عەزاب گەیشت؛ خودای گەوره به حەزرەتی لوتی فەرموو: هەسته لەگەل دوو کچەکەت له نیوقەومەکەت بچوه دەرەوه؛ و فەرمووی:   

« ولا یلتفت منکم احد» (که‌س له ئێوه لانه‌کاته‌وه و ئاوڕ نه‌داته‌وه‌)

.

نەکات که رەحم و بەزەیی بێته دلی یەکێک له ئیوه و منیش به خاتری دلی ئیوه له عەزابیان چاوپوشی بکەم. چونکه دووایی ئیوه پەشیمان  دەبنەوه.(سبحان الله الف مره)

 .

خلاصه المقامات- ابن علاءالملک جامی

.

اللهم صلی علی سیدنا محمد و علی آل سیدنا محمد

عدد ما فی علم الله صلاه دائمه بدوام ملک الله

سیفاتەکانی خێڵێک (گرووپێک) کە لە ئاخر زەمان دا دێن

هەمان گروپی سەلەفیەکان وەهابی و دواعشن

.

قال رسول الله ﷺ: یَأْتِی فِی آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ:

لە کۆتایی زەماندا خێڵێک یان گروپێک دێن.

ئەم تایبەتمەندیانەی خوارەوەیان هەیە

.

❶ حُدَثَاءُ الأَسْنَان.

گەنجانی کەم تەمەنی بێ ئەزموون

❷  سُفَهَاءُ الأَحْلاَمِ

ناژیر و نەزان و بی زانستن

.

❸ یَقُولُونَ مِنْ خَیْرِ قَوْلِ البَرِیَّةِ

باشترین فەرموودەکانی پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم دەگێڕنەوە.

.

❹ یَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ لَا یُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُم.

قورئان دەخوێننەوە لەکاتێکدا لە قوڕگیان دانابەزێت. واتا عەمەلی پێ ناکەن و کاریگەری و تێگەیشتنیان لە ماناکانی قورئاندا نییە

.

❺ یَقْتُلُونَ أَهْلَ الإِسْلاَمِ

خەڵکی مسوڵمان دەکوژن و بە دوای کوشتن و کافر کردنی موسڵماناندا دەگەڕێن

.

❻ وَ یَدَعُونَ أَهْلَ الأَوْثَان

بتپەرستان و موشریکەکان لەلای ئەوان ئازادن

(واتە مامەڵە لەگەڵ کافر و موشریکەکان دەکەن و تەنها سەرنجیان لەسەر دوژمنایەتی لەگەڵ ئومەتی ئیسلامدایه).

.

❼ یَخْرُجُونَ عَلَى حِینِ فُرْقَةٍ مِنَ النَّاس

دەستوەردان لە چارەسەرکردنی ناکۆکییەکانی موسڵمانان دەکەن به لام ئاگری ناکۆکییەکان زیاتر دەکەن

.

❽ تَحْقِرُونَ صَلاَتَکُمْ مَعَ صَلاَتِهِمْ وَصِیَامَکُمْ مَعَ صِیَامِهِمْ وَعَمَلَکُمْ مَعَ عَمَلِهم

ئەوان نوێژەکەت بەرانبەر بە نوێژەکەیان بی نرختر دەبینن ، ڕۆژووەکەت بەرانبەر بە ڕۆژووەکەیان بی نرختر و کردارەکانت بەرانبەر بە کردارەکانیان بی نرختر دەبینن

.

❾ یَتَعَمَّقُونَ فِی الدِّینِ حَتَّى یَخْرُجُوا مِنْه

لە وردەکارییەکانی ئاینیدا زۆر قووڵ دەبنەوە یان توند و تیژن تا ئەو ڕادەیەی کە لە دین وەدەردەکەون

.

❿  یَخْرُجُونَ عَلَى خَیْرِ فِرْقَةٍ مِنَ النَّاسِ                                             

هەمیشە لەگەڵ باشترین کەسەکاندا له شەڕدان و قشقەڕه و گاڵەگاڵ دەکەن

.

⓫ یَدْعُونَ إِلَى کِتَابِ اللَّهِ وَلَیْسُوا مِنْهُ فِى شَىْءٍ

دروشمی ئەوان کتێبی خوایە، بەڵام دوورن لە قورئان.

.

⓬ انْطَلَقُوا إِلَى آیَاتٍ نَزَلَتْ فِی الکُفَّارِ، فَجَعَلُوهَا عَلَى المُؤْمِنِینَ

ئەو ئایەتانەی لەسەر کافرەکان و دژی کافرەکان دابەزیون بەسەر موسڵماناندا هاوڕێکی دەکەن.

.

⓭ یَقْبِضُ العِلْمَ بِقَبْضِ العُلَمَاءِ، حَتَّى إِذَا لَمْ یُبْقِ عَالِمًا اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالًا

زۆربەیان لە خۆیانەوە زانست فێر دەبن و لە هیچ زانایەک فێر نابن و گەورەکانیان نەزانن.

.

⓮ فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَیْرِ عِلْمٍ فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا.

ئینجا پرسیاریان لێکرا بێ ئاگاداری به بێ زانست فەتواتان دا و بەلاڕێدا چوون و کەسانی تریشتان بەلاڕێدا برد

 .

اللَّهُمَّ إنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لا یَنْفَعُ؛ وَمِنْ قَلْبٍ لا یَخْشَعُ

اللهم صلی علی سیدنا محمد و علی آل سیدنا محمد عدد ما فی علم الله صلاه دائمه بدوام مُلْک الله

.

وەڕگێران و ئاماده کردنی: عبدالرئوف محمودزاده  

حەزرەتی موعاویە لە ڕوانگەی پێغەمبەری خوداوه ﷺ (بەشی دووهەم)

بسمه سبحانه و تعالی و صل الله علی النبی محمد و آله

حەزرەتی موعاویە خوا لێی ڕازی بێت لە ڕوانگەی پێغەمبەری خوداوه ﷺ (بەشی دووهەم)

.

ئیبنُ کەثیر دەفەرموێت:ان معاویه یکتب الوحی لرسول الله -صلی الله علیه وسلم- مع غیره من کتاب الوحی  (1) ; موعاویە لەگەڵ زانایانی تر وەحی بۆ پێغەمبەر نووسیوە .

 (1 ) البدایه و النهایه / ج 8 / ص 122 

.

روی عن علی و جابر ابن عبدالله  (أن رسول الله -صل الله علیه وسلم- استشار جبرئیل (علیه السلام) فی استکتابة معاویة فقال: استکتبه, فإنه أمین) 2

 ( 2 ) البدایه والنهایه / ج 8 / ص 123.

.

فەرموودەیەکی لاواز هەیە که (پێغەمبەری خودا ﷺ، ڕاوێژی بە جبریل(علیه السلام)، سەبارەت بە نووسەر بونی موعاویە کردوه ئه ویش له جوابدا فەرموویەتی:با نووسەر بێت موعاویه جێی متمانەیە).    

.

لەو ماوەیەی کە موعاویە خوا لێی ڕازی بێت لە خزمەت پێغەمبەردا ﷺ بووە، پێغەمبەر ﷺ چەندین جار دوعای بۆ کردوە و ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ خۆشەویستی پێغەمبەر ﷺ بۆ موعاوییە خوا لێی ڕازی بێت

.

زۆربەی مێژوونووسان و زانایانی موحەددیس ئەو فەرموودە بەناوبانگەیان گێڕاوەتەوە کە تێیدا دوعای جۆراوجۆر بۆ موعاویە (خوا لێی ڕازی بێت) کراوە .

.

لێرەدا باس لەوە دەکەین کە هەموو مێژوونووسەکان لەسەری کۆکن :

(صاحب الاستیعاب) ئەم فەرموودەیە لە موعاوییە کوڕی ساڵحەوە دەگێڕێتەوە: سمعت رسول الله -صلی الله علیه وسلم- یقول: (اللهم علم معاویة الکتاب والحساب وقه العذاب) (3) وە لە هەندێک له فەرموودەکاندا، (وأدخله الجنة) یان فەرمووە.

[3] – الاستیعاب / ج 3.

.

هەروەها (ابو سهر ) ئەم فەرموودەیە لە (عمیره مزنی) دەگێڕێتەوە. هەروەها ئیمام ئەحمەد لە (مسند) و ترمذی لە (صحیح)ه کەیدا  و (ابن عساکر) لە (تاریخ دمشق) ئەم فەرموودەیە یان گێڕاوەتەوە.

.

قال مروان الطاهری: ثنا سعید بن عبدالعزیز، حدثنی ربیعه بن یزید ، سمعت عبدالرحمن بن ابی عمیره یقول: سمعت رسول الله -صل الله علیه وسلم- یقول لمعاویه: (اللهم اجعله هادیاً مهدیاً واهده واهد به)( 4)

  4  تاریخ الاسلام / شمس الدین ذهبی / ج 2 / ص 325

(مروان الطاهری) فەرموویەتی: ، (ثنا سعید بن عبدالعزیز) کوتی (ربیعه بن یزید ) بومی باس کردوه که، گوێم لە عبدالرحمن بن ابی عمیره بوو دەیگوت: گوێم لە پێغەمبەری خودا بوو - صل الله علیه وسلم - بۆ موعاویە فەرموویەتی: 

ئەی خوای گەورە  بیکه به ڕێبەر و ڕێنوینی کراو و هیدایەتی بده و بیکه به ڕێ پێشاندەری خەڵک

.

عبدالرئوف اشنویی محمودزاده

له فارسیه وه وەرمگێراوه

پێغەمبەری خودا و جبرئیلی ئەمین

ڕۆژێک پێغەمبەری خودا ﷺ لەگەڵ هاوەڵەکانی دانیشتبوو، که حەزرەتی جبرئیل (علیَه‌اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ) هاتە خوارەوە و بەشێوەیەکی زۆر سەیر و سەمەره چاوی له پێغەمبەری خودا ﷺ دەکرد.

لەناکاو پێغەمبەر ﷺ پرسیاری کرد.

ئەی(جبرئیل)ی ئەمین بۆ وا سەیری من دەکەیت؟

حەزرەتی جبرئیل (علیَه‌اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ) فەرمووی: ئەی پێغەمبەری خودا ﷺ خودای گەورە ئەوەندە هێز و دەسەڵاتی پێبەخشیووم کە ئەگەر بیەوێت ئاوی هەموو دەریاکانی دونیا دڵۆپ دڵۆپ بژمێرم. دەتوانم (ئەو کاره بکەم)

ئەگەر بیەوێت هەموو درەختەکانی دونیا گەڵا بە گەڵا بژمێرم، دەتوانم(ئەو کاره بکەم)

بەڵام ئەگەر کەسێک لە ئوممەتی تو (صلوات)ت بۆ بنێرێت، من ناتوانم پاداشتەکەی حیساب بکەم.

صحیح البــخاری

مترجم: عبدالرئوف اشنویی محمودزاده

الصَّلاَةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حبیبَ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَیْرَ خَلْقِ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِىَّ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ عَرْشِ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا اَمینَ وَحْىِ اللّٰهِﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ زَیَّنَهُ اللّٰهُﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ شَرَّفَهُ اللّٰهُﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ کَرَّمَهُ اللّٰهُﷺ

الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ اْلاَوَّلینَ وَاْلاٰخِرینَﷺ