حضرت عمرو بن مرة الجُهنی

حضرت عمرو بن مرة الجُهنی رَضِیَ اللّهُ عَنْهُ دەفەرموێت: پیاوێک هاتە لای پێغەمبەری خودا صلى الله علیه وسلم و فەرمووی؛ ئەگەر: شایەدی ئەوە بدەم کە جگە لە خودا هیچ خودایەک نیە. و تۆ [محمد صلى الله علیه وسلم] پێغەمبەری خودای ﷺ. نویژەکانم بکەم زەکات بدەم، مانگی ڕەمەزان بەڕۆژوو بم و شەونویژ بکەم من سەر بە چ گروپێکم؟ پێغەمبەری خودا صلى الله علیه وسلم فەرموویەتی: ئەوەی بەم کردەوانه بمرێت له ڕۆژی قیامەتدا لەگەڵ پێغەمبەران و مرۆڤە ڕاستودروستەکان و شەهیدان دەبێت، بەم شێوەیە دوو پەنجەی ڕاستکردەوە (تا کاتیک که سەرپێچی لە دایک و باوکی نەکردبیت.)

رواه ابن حبان و ابن خزیمه و شعب الایمان امام ابوبکر بیهقی

بێڕێزیکردن بە دایک و باوک

لە حەزرەتی ئەبوبەکرەوە خودا لێی ڕازی بێت هاتووە پێغەمبەری خودا ﷺ فەرموویەتی: ئایا لەگەورەترین تاوانەکان ئاگادارتان نەکەمەوە؟ وتمان بەڵێ ئەی پێغەمبەری خودا ﷺ، فەرمووی: شەریک کردن لەگەڵ خودا و "سەرپێچی و خراپە بەرامبەر بە دایک و باوک"... ئینجا ئەویش کە پالیدابووه، دانیشت و فەرمووی: "ئاگادار بن، و قسەی درۆ و شایەتحاڵی درۆ، ئینجا بەردەوام ئەم ڕستەیەی دووبارە دەکردەوە تا گوتمان خۆزگە زیاتر نەفەرمووێت.   

متّفق علیه 

ئارامگری

لە ئەنەسەوە )خوا لێی ڕازی بێت( هاتووە، ، پێغەمبەری خودا ﷺ دەفەرموێت:

هەرکاتێک خودا خێر و چاکەی بەندەیەکی بوێت، سزاکەی لە دونیادا خێراتر دەکات، ئەگەر خراپەی بەرامبەر بەندەیەک بوێت، ئەو لەگەڵ گوناهەکانیدا بە تەنیا جێی دەهێڵێت، تا لە ڕۆژی قیامەتدا حسابی بۆ دەکرێت، سزای دەدات.

.

پێغەمبەرﷺ دەفەرموێت: (گەورەیی پاداشت پەیوەستە بە گەورەیی بەڵا و هەرکاتێک خودای مەزن تایفەیێکی خۆش بوێت، تووشی ئازار و ناخۆشیان دەکات ؛ ئینجا هەرکەسێک ڕازی و سوپاسگوزار بێت، ڕەزامەندی خودای بەدەستهێناوە. وە هەرکەسێک نارازی و ناسپاس و تووڕە بێت، تووڕەیی و ناڕەزایی خودای بۆ خۆی کڕیوە.

ترمذی [(۲۳۹۸)]

اللهم صل علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم مادامت السماوات و الارض

.ئارامگری

لە ئەنەسەوە )خوا لێی ڕازی بێت( هاتووە، ، پێغەمبەری خودا ﷺ دەفەرموێت:

هەرکاتێک خودا خێر و چاکەی بەندەیەکی بوێت، سزاکەی لە دونیادا خێراتر دەکات، ئەگەر خراپەی بەرامبەر بەندەیەک بوێت، ئەو لەگەڵ گوناهەکانیدا بە تەنیا جێی دەهێڵێت، تا لە ڕۆژی قیامەتدا حسابی بۆ دەکرێت، سزای دەدات.

.

پێغەمبەرﷺ دەفەرموێت: (گەورەیی پاداشت پەیوەستە بە گەورەیی بەڵا و هەرکاتێک خودای مەزن تایفەیێکی خۆش بوێت، تووشی ئازار و ناخۆشیان دەکات ؛ ئینجا هەرکەسێک ڕازی و سوپاسگوزار بێت، ڕەزامەندی خودای بەدەستهێناوە. وە هەرکەسێک نارازی و ناسپاس و تووڕە بێت، تووڕەیی و ناڕەزایی خودای بۆ خۆی کڕیوە.

ترمذی [(۲۳۹۸)]

اللهم صل علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم مادامت السماوات و الارض

.

مترجم: عبدالرئوف اشنویی محمودزاده

گەورەکانی ئەهلی سوننەت و جەماعەت ( 4)

ئیمامی ئەعزەم ئەبوحەنیفە ڕەحمەتی خوای لێ بیت

.

لە کوفە لەدایک بووە و لە بەغدا کۆچی دوایی کردووە. زانای زاهید و خۆپارێز، فرەخاکەڕایی فره ڵاڵانه وه و پاڕانەوە لە خودا، خسڵەتی ئەم پایه بەرزه بووه.

.

یەکێکە لەو شوێنکەوتوانە (تابعین) سەرەتاییانەی کە بەگوێرەی وتەیەک، شازدە سەحابه (خودا لێیان ڕازی بێت)ی بینیوە، لەوانە (ئەنەسی کوری مالیک، جابیری کوری عەبدوڵڵا، و عەبدوڵڵای کوری ئەنەسی الجهنی) و فەرموودەی(حدیث) لێیان بیستووە.

.

دامەزرێنەری ئایینی حەنەفی یەکێکە لە چوار مەزهەبی ئەهلی سُنَت و جَماعَت. شوێنکەوتوانی ئەبو حەنیفە پێیان دەوترێت حەنەفی.

.

 ئەبو حەنیفە جگە لەوەی  موجتەهید و مەرجەعی تەقلید بووە، بازرگانێکی سەرکەوتوویش بووە. لە نێو سوننەکاندا بە یەکێک لە گەورەترین موجتەهیدەکان دادەنرێت.

.

  لە حیجاز خوێندوویەتی و خوێندکاری عەبدوڵڵا بن مەسعود و عەبدوڵڵا بن عەباس(ڕەحمەتی خوایان لێ بیت) بووە کە لە هاوەڵانی پێغەمبەر(صل الله علیه و سلم) بوون.

 .

ئیمامی ئەعزەم بەرهەمی زۆری هەیە، ناوی هەندێکیان ئەمانەن:

1--فقه اکبر 2- فقه ابسط 3- عالم و متعلم 4- الرد علی القدریه 5- الوصیة.

.

گرنگترین قوتابیانی ئەو پایەبەرزە بریتی بوون لە: 1- ئەبو یوسف (بەناوبانگترین) (113-183). 2- ئەبو عەبدوڵڵا محمدی کوری حەسەنی شیبانی (132-187). 3- زفری کوری الزهیل (110-158). 4- حەسەنی کوری زیادی لولوی کوفی.

.

زۆرینەی موسڵمانانی جیهان شوێنکەوتووی ئیمامی ئەبو حەنیفەن ڕەحمەتی خوای لێ بێت. لەوانە موسڵمانانی تورکیا، سعودیە، سوریا، ئوردن، ئەفغانستان، ئاسیای ناوەڕاست و چین، پاکستان، هیندستان، بەنگلادیش، ئەندەنوزیا و هتد.....

وەرگێڕ: عبدالرئوف اشنویی محمودزاده

لە فارسییەوە وەرمگێڕاوە بۆ زمانی کوردی

گەورەکانی ئەهلی سوننەت و جەماعەت(3)

ئیمام ئەحمەدی حەنبەل ڕەحمەتی خوای لێ بێت (١٦٤-٢٤١)

ئەحمەد کوڕی محمد کوڕی حەنبەل کوڕی هیلال کوڕی ئەسعەد کوڕی ئیدریس کوڕی عەبدوڵڵای الشیبانی المرۆزی البغدادی

شارەزا لە زانستی شەریعەت (موجتەهید)، لە ساڵی ٧٨٠ی زایینی [١٦٤ی کۆچی] لە بەغدا لەدایک بووە؛ دایک و باوکی دانیشتووی شاری مەرو (Merw) بوون. شاریکی قەدیمی ئیران که ئیستا له تورکمانستانه. وە لە هەمان شوێن(بەغدا) لە ساڵی ٨٥٥ی زایینی [٢٤١ی کۆچی] کۆچی دوایی کرد.

ئەحمەدی کوڕی حەنبەل موسنەدی کۆکردۆتەوە کە کۆکراوەی زیاتر لە ٣٠ هەزار فەرموودە بووە. ئەم فەرموودانە نەک بەپێی ڕێزبەندی بابەتەکە، بەڵکو بەپێی ناوی ئەو هاوەڵانەی کە فەرموودەکەیان گێڕاوەتەوە(خودا لییان رازی بیت)، ڕێکخراون. ئەمە گەورەترین کتێبه لە جۆری خۆیدا.(1)

ئەبو حەنیفە و مالیکی کوڕی ئەنەس و شافیعی و ئەحمەدی کوڕی حەنبەل دامەزرێنەری چوار مەزهەبی ئەهلی سوننەت و جەماعەت بوون(خودا لییان رازی بیت)

ئیمام ئەحمەد ماوەیەک لە زیندانی المعتصم خەلیفەی عەبباسی بەسەر بردووە. هیچ کتێبێکی لەسەر شەریعەت نەنووسیوە؛ بەڵام ئەوەی لێی نەقل کراوه ئەو وەڵامانەیە کە خەڵکی پرسیاریان لێکردووه و خوێندکارەکانی ئامادەیان کردوه و ڕێکیان خستوون. خەڵکی بەشێک لە ئەفریقا و عەرەبستان و سوریا و فەلەستین پەیڕەوی لە فیقهی ئیمامی حەنبەل دەکەن.

بەرهەمە گرنگەکانی ئیمام ئەحمەدی حەنبەل: 1- المسند لە 8 بەرگ پێکهاتووە. فەرموودەیەک کە تێیدا نەدۆزراوەتەوە جێی متمانە نییە (بەپێی هەندێک لە فەرموودەزانەکان) 2- الزهد 3- کتاب الصلاة 4- المناسک الکبیر 5- المناسک الصغیر 6- التاریخ 7- الناسخ و المنسوخ 8- المقدم و المؤخر 9- فی کتاب الله تعالی 10- فضایل الصحابه و…

(1)            جمع أحمد بن حنبل المسند الذی کان یضم أکثر من 30 ألف حدیث. وهذه الأحادیث لیست مرتبة حسب ترتیب الموضوع ، بل على أسماء الصحابة الذین روا الحدیث. " ویکی پدیا "

وەرگێڕ: عبدالرئوف اشنویی محمودزاده

لە فارسییەوە وەرمگێڕاوە بۆ زمانی کوردی